In het midden de Prinsentuin met net onder de boom (ongeveer in het midden) de letters W en A met een kroontje erboven (Willem Lodewijk en Agnes). Achter de boom het Prinsenhof. Rechts onder de bomen ligt de theeschenkerij. Achter de boven rechts ligt het Kantongerecht. Helemaal op de voorgrond de afscheiding met de Turfsingel waar nog niet de bovenkant van de ingang is te zien. Bron foto: Wikemedia Commons.
Als ik naar de Stad gaan, heb ik het altijd over de stad Groningen. Dat is in mijn gedachten altijd dé enige stad geweest. Daarmee nemen we de foute daden van de Groninger bestuurders uit het verleden voor lief. De Stad is immers niet altijd even aardig geweest voor de inwoners van de Ommelanden en zijn vroeger alleen maar goed geweest voor de inkomsten die daaruit zijn voortgekomen. Als een van de eerste bezienswaardigheden in de Stad gaan we dan altijd naar de Prinsentuin. Er mag dan gedeeltelijk een muur om de Prinsentuin heen staan, overdag kun je gewoon gratis naar binnen wandelen. In de zomermaanden helpt de theeschenkerij je graag aan een lekker drankje. Je zult niet de eerste en ook zeker niet de laatste zijn, die hier vervolgens op een bankje gaat zitten en de tijd compleet vergeet. Misschien is dat ook de reden dat de Prinsentuin jaarlijks het decor vormt voor ‘Dichters in de Prinsentuin’. Tijdens dit festival dragen bekende en onbekende dichters uit Nederland en Vlaanderen voor uit eigen werk.
De ingang van het Prinsenhof gelegen aan het Martinikerkhof nr. 23. De ingang is ook een Rijksmonument. Als je rechts onder de poort (Gardepoort) doorloopt kom je uit op de Turfsingel, daarna rechts kom je bij de ingang van de Prinsentuin.
De bovenkant van de Gardepoort die toegang biedt tot het Prinsenhof. Erachter bevindt zich tegenwoordig een groot plein dat tegenwoordig is ingericht als terras van het grand café. Hier kun je heerlijk genieten van een hapje en een drankje.
Het wapen in de topgevel van de Gardepoort.
Plattegrond van het 'voormalige' Prinsenhof. Schaal 1:100. Foto: september 1928. Bron: Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed. Licentie: Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International licentie.
Het Prinsenhof Het Prinsenhof van Groningen is gevestigd aan het Martinikerkhof nr. 23, 9712 JH, te Groningen. Het gebouw heeft de status van een (monumentaal) Rijksmonument.
Het Prinsenhofcomplex, waarvan het oudste deel in de 15e eeuw gebouwd is, heeft al vele bestemmingen gekend. Als in 2005 de regionale omroep RTV Noord vertrekt, wordt er een onderzoek gestart naar de mogelijkheid er een luxe hotel te stichten. Door transformatie naar een viersterrenhotel met restaurant heeft het complex, bestaande uit zes monumentale gebouwen, zijn openbare karakter behouden.
Het deel van het Prinsenhof dat grenst aan de Prinsentuin.
Vorige functies Van circa 1040 - 1215 heeft op dezelfde plaats de woning van de villicus, de toenmalige benaming van de vertegenwoordiger van de landsheer, de bisschop van Utrecht, gestaan.
Het gebouw is van origine (1436) eigendom van de ‘Broeders des Gemenen Levens’ [4]. In 1569 wordt het de residentie, het Fraterhuis, van Johannes Knijff, de eerste bisschop van Groningen en Drenthe. Hij laat er vleugels aanbouwen met stenen van het klooster Bloemhof bij Wittewierum. Na het overlijden van de bisschop wordt het bewoond door stadhouder George van Lalaing en wordt het aangeduid als het Herenhof.
In 1576 wordt het de residentie van stadhouder Rennenberg. Nadat Prins Maurits en graaf Willem Lodewijk tijdens de Nederlandse Opstand naar Groningen zijn opgetrokken vinden de besprekingen over de Reductie van het Herenhof plaats en vanaf 1594 is het gebouw de verblijfplaats van de stadhouders, de prinsen van Nassau, vandaar de naam Prinsenhof of Stadhoudershof. Overigens maken die er niet veel gebruik van. De voornaamste residentie, ook van de Friese stadhouders, is in Den Haag of Leeuwarden. De residentie wordt nu steeds vaker Prinsenhof genoemd.
Na verregaande ontmanteling in 1795 wordt het, het Nationaal hof. In 1808 is het een Frans militair hospitaal en vanaf 1898 marechausseekazerne, de Dragonderkazerne. En een ander deel heeft dienst gedaan als laboratorium voor Anorganische Chemie. Vanaf 1924 is het gebouw verwaarloosd en in 1925 neemt de gemeente het gebouw over. Er vinden diverse activiteiten plaats, maar het gebouw wordt sterk verwaarloosd. In de jaren dertig van de 20e eeuw is het geleidelijk gerestaureerd. Van 1945 tot 2005 is de regionale omroep RONO (later RTV Noord) hier gevestigd geweest. Met weinig respect voor de geschiedenis van het gebouw zijn ten behoeve van RTV Noord in het interieur moderne kantoorruimtes en studio’s toegevoegd. Samengevat, het Prinsenhofcomplex heeft uiteenlopende bestemmingen gekend.
Nadat het pand bijna zeven jaar leeg heeft gestaan, opent in augustus 2012 op deze locatie Grand Café – Alacarte – Hotel Prinsenhof Groningen.
De poort van de Prinsenhof dateert uit 1642 en is gerestaureerd in 1940, ter gelegenheid van het 900-jarig bestaan van Groningen als stad. De tuin achter de Prinsenhof, gelegen tussen het huis en de diepenring is de Prinsentuin. Nog weer later is de Prinsenhof een marechausseekazerne en is een ander deel in gebruik als laboratorium voor Anorganische Chemie. In 1925 is het complex door de gemeente overgenomen en vinden er uiteenlopende activiteiten plaats. Vanaf 1945 tot 2005 biedt de Prinsenhof onderdak aan de regionale omroep RTV Noord. Met weinig respect voor de geschiedenis van het gebouw zijn ten behoeve van RTV Noord in het interieur moderne kantoorruimtes en studio’s toegevoegd. Samengevat, het Prinsenhofcomplex heeft uiteenlopende bestemmingen gekend.
De Prinsenhof is sinds 2007 in portefeuille van het Groninger Monumentenfonds (GMF). Op aandringen van de gemeente is er onderzoek gedaan naar de mogelijkheid er een luxe hotel te stichten. Het Groninger Monumentenfonds is op zoek gegaan naar een exploitant voor de Prinsenhof. Ook topkok- en hotelier Jonnie Boer van De Librije in Zwolle heeft een plan ingediend. Het GMF komt er echter uit met andere kandidaten, namelijk de ervaren horecaondernemers Jacques Muller, Frank Verbeek, Johannes Jacobs en Wessel Zijp uit Groningen. Zij hebben de handen ineen geslagen voor het project in het hart van 'hun' stad. In opdracht van de ondernemers heeft architectenbureau De Zwarte Hond samen met Architectuurstudio SKETS gewerkt aan de herbestemming en restauratie. Van Wijnen Groningen B.V. neemt de renovatie en verbouw van het rijksmonument op zich. Muller en Verbeek exploiteren het hotel en Jacobs en Zijp het grand café en restaurant Alacarte.
Plan van aanpak Na een maandenlange verbouwing waarbij de Prinsenhof in oude glorie is hersteld, is het monument in 2012 getransformeerd tot een viersterrenhotel met 34 unieke kamers en een café-restaurant. De onnodige aanpassingen aan het gebouw, als gevolg van de vele functies in de laatste 600 jaar, zijn compleet verwijderd. Het gebouwencomplex is gerestaureerd tot het oorspronkelijke casco. Wat nu het grand café is, is origineel de fraterkerk geweest. Kenmerkend aan deze ruimte zijn de metershoge plafonds met de eeuwenoude balken, een enorm gotisch glas-in-loodraam en een gigantische oorspronkelijke schouw (zie foto hieronder).
Hotel Prinsenhof en Grand Café Prinsenhof, restaurant Alacarte
Het Restaurant Alacarte heeft een exclusieve ambiance en biedt ruimte aan 40 personen. Je hebt er uitzicht op de Prinsentuin en er is een mogelijkheid tot private dining met 10 personen. In de Prinsenzaal en de Tuinkamer kunnen bijeenkomsten gehouden worden, zoals een lunch en diner, vergadering, borrel en feestelijke gelegenheid. Ook de Tuinkamer biedt uitzicht op de Prinsentuin en beschikt over een eigen terras. Bij mooi en warm weer worden de tafels er gedekt. In de gewelvenkelder kan een borrel of receptie worden gehouden voor ongeveer 50 personen. De gewelvenkelder is voorzien van een eigen bar. Het hotel bestaat uit allemaal verschillende kamers, maar allen zijn voorzien van historie, een vorstelijk bed en draadloos internet. Het enige stukje nieuwbouw in het pand is het eikenhouten trappenhuis.
Wat nu het grand café is, is origineel de fraterkerk geweest. Kenmerkend aan deze ruimte zijn de metershoge plafonds met de eeuwenoude balken, een enorm gotisch glas-in-loodraam en een gigantische oorspronkelijke schouw. Let ook eens op de verhoging. Dat is het koor van de fraterkerk geweest. Links nog een gedeelte van de oorspronkelijke onbewerkte muur.
Het interieur Het interieur is uit alle windstreken bij elkaar verzameld waardoor een grote diversiteit in de kamers is ontstaan. Eenheid is er in de eikenhouten parketvloer, de granieten en Italiaans marmeren badkamers en de nachtlampjes in koffervorm. Ook ligt er in elke kamer een groot plaid op de vloer, bestaande uit twee koeienhuiden die aan elkaar zijn genaaid. Maar verder is het meubilair in elke ruimte uniek.
Er is een kleurenonderzoek gedaan. In het gebouw zijn tachtig historische kleuren verf gevonden. Het rapport uit dit onderzoek heeft gediend als onderlegger voor de kleurstelling in het viersterren hotel.
Financiering De totale financiering om van het monumentale pand een multifunctioneel horecacomplex te maken heeft maar liefst € 8 miljoen bedragen. De stad Groningen heeft daarvoor één miljoen euro rijkssubsidie voor de restauratie van het Prinsenhof gekregen. Ook is een monumentensubsidie van € 200.000 toegekend voor de restauratie van de kerkzaal in het complex. Jacques Muller, één van de hoteluitbaters: "Het Prinsenhof is een mooie aanvulling op het huidige horeca-aanbod in Groningen. Nergens in de stad gaan historie en comfort zo hand in hand als bij ons” [1].
De Prinsentuin De Prinsentuin is een renaissancetuin die aangelegd in 1626 voor de stadhouder Willem Frederik en zijn vrouw Albertine Agnes. De buxeshagen vormen de letters W en A, de eerste letters van stadhouder Willem Frederik en zijn vrouw Albertine Agnes. Kenmerkend van de renaissancetuin zijn de vierkante perken met rozen en kruiden, omgeven door hekwerken en berceaus: hoge heggen die aan de bovenzijde met elkaar verbonden zijn. De Prinsentuin is thans naar oud patroon opnieuw aangelegd.
Aan de linkerkant en aan de rechterkant zien we twee kronen, met aan de rechterkan daaronder de letter W (van Willem Frederik) en aan de linkerkant de A van zijn vrouw Albertine Agnes, 'ondersteboven'. Wil je het goed zien, moet je voor de boom in het midden gaan staan.
De Prinsentuin (ook wel de Prinsenhoftuin genoemd) is een renaissancetuin geheel in de binnenstad van Groningen, waar je de sfeer en de stilte van het verleden letterlijk kunt proeven. Deze ligt achter het Prinsenhof, een gebouw uit de 11e eeuw en is nog gedeeltelijk ommuurd. De tuin is 1626 aangelegd in opdracht van stadhouder Willem Frederik en zijn vrouw Albertine Agnes zoals hierboven aangegeven.
Een kijkje door een berceaus.
De tuin bestaat onder andere uit een rozentuin, een kruidentuin en een gedeelte met berceaus. In een van de vijf perken van de tuin zijn buxushagen aangeplant in de vorm van gekroonde letters W en A, de beginletters van Willem Frederik en Albertine Agnes.
De voormalige stallen van de Prinsenhof aan de Turfstraat in Groningen. De achterzijde grenst aan de Prinsentuin. Foto: A.J. van der Wal, juni 1966. Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Licentie: Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International licentie.
De stallen zijn nu gerestaureerd tot woningen en bepleisterd. Links de achterkant van deze woningen nr. 1 t/m 16 gelegen aan de Turfstraat en op de achtergrond het Prinsenhof.
De achterkant van de woningen (nr. 2 t/m 16) links van de Prinsentuin liggen aan de voorkant aan de Turfstraat en aan de achterzijde aan de Prinsentuin.
De tuin is aan de kant van de Turfsingel [5] afgesloten door middel van een hoge muur. Aan één zijde is nog een stukje van het blauwe muurtje te zien, dat ooit weer boven op deze muur stond. Het blauwe muurtje, dat in de Franse tijd is aangebracht, moest voorkomen dat men drank over de muur kon gooien toen de Prinsenhof heeft gediend als militair hospitaal.. Vanaf de 19e eeuw raakt de tuin in verval en verandert hij langzaam in een plein. Na verloop van tijd komt er een lijkenhuis en stallen voor de Koninklijke Marechaussee.
Aan de hand van de kaart van Haubois, een stadskaart van Egbert Haubois (1608/1610-1653) [6] uit 1634, heeft E.A. Canneman (1905-1987) [7] van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg de oorspronkelijke opzet van de tuin gereconstrueerd.
Van de zes oorspronkelijke perken kan er een, dat beplant is geweest met fruitbomen, niet meer hersteld worden, omdat het kantongerecht daar in 1911 gebouwd is. Ook zijn er planten en stijlmiddelen gebruikt die niet zeventiende-eeuws zijn, dus een renaissancetuin is het strikt genomen eigenlijk niet meer. Van 1935 tot 1938 is er gewerkt aan de vernieuwing en in 1939 is de tuin hergeopend.
De Zonnewijzerpoort aan de Turfsingel, met bovenin een witte letter W in een blauw vlak, beginletter van de opdrachtgever Willem Lodewijk van Nassau Dietz.
Zonnewijzerpoort en zonnewijzer Via de Zonnewijzerpoort kun je aan de zijde van de Turfsingel de tuin zo inlopen. De bijzondere zonnewijzer waaraan deze poort haar naam eert, is in 1731 geplaatst. Deze zonnewijzer wijst je op verschillende manieren op de tijd. Boven de zonnewijzer staat een Latijnse tekst: ‘Tempus Præteritum Nihil Futurum Incertum. Præsens Instabile Cave Ne Perdas Hoc Tuum’. Dit kan worden vertaald als ‘De vergane tijd is niets, de toekomende onzeker, de huidige wankel. Zorg dat je die van jou niet verspilt’.
De zonnewijzer in de Prinsentuin.
Vanaf 1916 valt het Hof onder de verantwoordelijkheid van de Gemeente Groningen en komt de vraag naar voren wat er met de Prinsenhoftuin moet gebeuren. In 1930 wis de staat van de tuin nog steeds abominabel. Het Nieuwsblad van het Noorden neemt een verslag op waarin geschreven wordt; ‘De tuin is een chaos, hier ligt turf, daar hout, even verder ziet men ijzeren buizen verspreid liggen.’ Vanaf 1935 wordt gewerkt aan het herstel van de tuin en in 1939 is de Prinsenhoftuin of Prinsentuin feestelijk heropend. Alweer bijna een eeuw siert de tuin nu de stad Groningen. Een prachtig stukje van de Groningse binnenstad voor een vorstelijke ontvangst van onze koninklijke familie. Inderdaad koning Willem Alexander en koningin Maxima zijn er geweest.
'Om de tijd te doden, flaneren de hofdames in het verre verleden onder de twee loofgangen.' Nog steeds staat de Prinsentuin bekend om deze sprookjesachtige met groen overdekte paden. Ook is bij mooi weer de theeschenkerij in de tuin geopend, waar je onder de bomen kunt genieten van een heerlijk kopje thee of koffie met iets lekkers erbij.
|
|||||||||||
